Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Nedir? Hesaplama, Sınıflandırma ve Klinik Yorum
VKİ (BMI), kilo durumunu boyunuza göre pratik biçimde değerlendirir. Formül, sınıflandırma (normal, fazla kilo, obezite), 1,60 m için kilo aralıkları ve klinik yorumun yanı sıra bel çevresi gibi tamamlayıcı ölçülere de kısaca değinilir.
Vücut Kitle İndeksi (VKİ; İng. BMI), erişkinlerde kilo durumunu hızlı ve pratik olarak değerlendirmek için kullanılan bir ölçüttür. Basit bir formülle hesaplanır; klinik değerlendirmede başlangıç noktası sağlar ancak tek başına tanı koymaz.
VKİ Nedir? Formül ve Kısa Tanım
Formül: VKİ = Ağırlık (kg) / Boy² (m²)
VKİ, toplam beden ağırlığını boya göre normalize eder. Yağ-kas dağılımını ayırmaz; bu nedenle klinik yorum, eşlik eden ölçümlerle birlikte yapılmalıdır.
Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Hesaplayıcı
VKİ Sınıflandırması
| VKİ Aralığı | Sınıf | Not |
|---|---|---|
| 19–25 | Normal kilo | Standart aralık |
| 25–30 | Fazla kilo | Yaşam tarzı düzenlemesi önerilir |
| 30–40 | Obezite | Tıbbi değerlendirme gerekir |
| 40–50 | Morbid obezite | Komorbidite riski yüksektir |
| > 50 | Süper morbid obezite | Her +10 birimde bir “Süper” ifadesi eklenir |
Örnek Hesaplama ve 1,60 m İçin Kilo Aralıkları
Adım adım: Boy = 1,60 m → Boy² = 1,60 × 1,60 = 2,56 m². VKİ = Ağırlık (kg) / 2,56.
| Kilo Aralığı (1,60 m) | Yaklaşık VKİ | Sınıf |
|---|---|---|
| 49–64 kg | 19,1 – 25,0 | Normal kilo |
| 65–77 kg | 25,4 – 30,1 | Fazla kilo |
| 78–102 kg | 30,5 – 39,8 | Obezite |
| 103–127 kg | 40,2 – 49,6 | Morbid obezite |
| 128–153 kg | 50,0 – 59,8 | Süper morbid obezite |
| ≥ 154 kg | ≥ 60,2 | Süper süper morbid obezite |
VKİ’nin Sınırları: Neyi Ölçmez?
- Kas-kütle ayrımını yapmaz (ör. sporcularda VKİ yüksek çıkabilir).
- Yaş ve cinsiyet farklarını yansıtmaz.
- Sıvı birikimi, gebelik veya ödem gibi durumları ayırmaz.
Tamamlayıcı ölçümler: Bel çevresi, bel/kalça oranı, vücut yağ yüzdesi, metabolik belirteçler (glukoz, lipid profili, karaciğer enzimleri) birlikte değerlendirilmelidir.
Klinik Yorum ve Riskler (Kısa Özet)
- Metabolik risk: Tip 2 diyabet, hipertansiyon, dislipidemi, yağlı karaciğer hastalığı.
- Mekanik etkiler: Uyku apnesi, eklem sorunları, reflü gibi eşlik eden durumlar.
- Cerrahi değerlendirme eşikleri: VKİ ≥ 40 veya VKİ ≥ 35 + eşlik eden ciddi hastalıklar (klinik karara tabidir).
Ne Zaman Hekime Başvurmalı?
- VKİ’niz 30 ve üzerindeyse veya kısa sürede hızla arttıysa,
- Bel çevresi yüksekse (erkeklerde ~≥102 cm, kadınlarda ~≥88 cm eşikleri genel referans olarak kullanılır),
- Kan şekeri, tansiyon, kolesterol gibi değerlerde bozulma varsa,
- Uyku apnesi, eklem ağrısı, reflü gibi yakınmalarınız artıyorsa.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
VKİ 27 ne anlama gelir, ne yapmalıyım?
Fazla kilo aralığındadır. Beslenme ve aktivite düzenlemeleriyle kilo kaybı hedeflenir; risk faktörleri varsa hekim değerlendirmesi önerilir.
Kaslıyım, VKİ yüksek çıkıyor. Yine de risk altında mıyım?
Kas kütlesi VKİ’yi yükseltebilir. Bel çevresi, vücut yağ yüzdesi ve metabolik testlerle birlikte yorumlanmalıdır.
VKİ 40 üstü olan herkes cerrahi adayı mı?
Cerrahi kararı bireyseldir. VKİ eşikleri yol gösterir; eşlik eden hastalıklar, yaşam tarzı ve genel sağlık durumu birlikte değerlendirilir.
Bel çevresi neden önemli?
Abdominal yağlanma, metabolik risklerle yakından ilişkilidir; VKİ’yi klinik olarak tamamlar.
Çocuk ve ergenlerde VKİ nasıl değerlendirilir?
Yaşa ve cinsiyete göre persentil eğrileri kullanılır; erişkin sınıflandırmaları geçerli değildir.
Yol Haritası
VKİ pratik bir başlangıç ölçütüdür; ancak kişisel değerlendirme ve tamamlayıcı ölçümlerle birlikte anlam kazanır. Durumunuzu netleştirmek ve size uygun bir yol haritası oluşturmak için profesyonel değerlendirme almanız önerilir.