Metabolik cerrahi (şeker ameliyatı), hormon dengesini ve insülin direncini etkileyerek Tip 2 diyabet kontrolünü hedefler; obezite cerrahisi ise öncelikle kalıcı kilo kaybını amaçlar. Tüp mide (sleeve) ve gastrik bypass, her iki hedefe de hizmet edebilir. Uygun yöntem, hasta öyküsü ve multidisipliner takip ile kişiye özel belirlenir.

Kısaca: Metabolik cerrahi, metabolizmayı etkileyen tüm cerrahi işlemlerin genel adıdır. Obezite cerrahisi ise kilo kaybını ve obeziteye bağlı hastalıkların kontrolünü amaçlayan metabolik cerrahinin bir alt alanıdır.

Metabolik cerrahi nedir?

Vücudun hormon ve enerji dengesini değiştirebilen cerrahi işlemler “metabolik cerrahi” kapsamına girer. Tarihte örneğin ülser için vagus sinirinin kesilmesi veya tiroid ameliyatları da metabolik sonuçlar doğurduğu için bu şemsiye kavrama dahildir. Günümüzde ise bu terim, özellikle Tip 2 diyabet başta olmak üzere obeziteye bağlı metabolik hastalıkları iyileştirmeyi hedefleyen mide–bağırsak cerrahilerini ifade etmek için kullanılmaktadır.

Obezite cerrahisi nedir?

Obezite cerrahisi, öncelikle kilo kaybı ve buna bağlı sağlık sorunlarının (diyabet, hipertansiyon, uyku apnesi vb.) kontrolünü hedefleyen bir cerrahi yaklaşımdır. Midenin hacmini küçültmek (tüp mide/sleeve) veya gıda geçişini yeniden düzenlemek (gastrik bypass) gibi yöntemlerle aşağıdaki etkiler sağlanır:

• Kısıtlayıcı etki: Daha küçük mide hacmi ile daha erken doygunluk.
• Hormonal etki: İştah ve tokluk hormonlarında düzenlenme, insülin direncinde azalma.
• Emilimi azaltıcı etki (seçili tekniklerde): Kalori emiliminin bir kısmının engellenmesi.

“Şeker ameliyatı” ile farkı ne?

Güncel kullanımda “şeker ameliyatı” ifadesi, Tip 2 diyabet kontrolünü hedefleyen metabolik cerrahi işlemleri anlatmak için halk arasında kullanılan bir ifadedir. Çoğu zaman bu ameliyatlar obezite cerrahisi yöntemleriyle (tüp mide, gastrik bypass) aynıdır; fark, öncelikli hedefte ortaya çıkar:

• Obezite cerrahisi: Kilo kaybı + obeziteye eşlik eden hastalıkların kontrolü.
• Metabolik cerrahi (“şeker ameliyatı”): Diyabet ve metabolik düzensizliklerin kontrolü (kilo kaybı da tedavinin önemli bir parçasıdır).

Başarıyı belirleyen faktörler

Sonuçları belirleyen en kritik noktalar; uygun hasta seçimi, cerrahi tekniğin doğru seçimi ve multidisipliner takiptir. Cerrahinin başarısı, ameliyat öncesi değerlendirme, beslenme–psikiyatrik destek, endokrinoloji takibi ve düzenli kontrollerle artar.

Metabolik cerrahi geniş bir kavramdır; obezite cerrahisi bu alanın içinde yer alır. Pratikte tüp mide ve gastrik bypass hem kilo kaybını sağlar hem de insülin direncini azaltarak diyabet kontrolüne katkı verir. Hangi yöntemin uygun olduğuna, kişiye özel tıbbi değerlendirme ve ortak karar ile ulaşılır.